شیخ مهدی کجوری

حاج شیخ مهدی مجتهد شیرازی کجوری الاصل (متوفی به 1293هـ.ق.) از علما و فقهای قرن سیزدهم هجری است، وی در شهر کجور از توابع مازندران متولد شد و ظاهرا از مازندران به عراق عرب رفته و پس از سال ها تحصیل در خدمت شیخ محمدحسن اصفهانی صاحب جواهرالکلام (متوفی به 1266هـ.ق.) و شیخ مرتضی انصاری و رسیدن به درجه ی اجتهاد در سال 1257هـ.ق. از نجف به شیراز رفته و سی و هفت سال باقیمانده از عمر خود را در شیراز به تدریس و افاضه گذرانیده است، تا در سال 1293هـ.ق. که در شیراز وفات یافته و در صحن حافظیه مدفون شده است. علامه کجوری یک دوره تقریرات اصول صاحب ضوابط را در سال‌های ۱۲۵۰ و ۱۲۵۱ ق نوشته، همچنین کتاب نتایج الافکار استاد را مفصلا شرح کرده، در مجالس و محافل علمی ملازم استاده بوده، به توصیه ایشان به شیراز آمده و ارتباط خویش را با استاد در غربت نیز قطع ننموده است.

در حدود سال ۱۲۵۴ با نوشتن شرحی بر کتاب «الاجازه و الصلاه شرایع الاسلام» و ارائه به استاد، پس از بررسی از سوی استاد، به کسب اجازه اجتهاد از صاحب ضوابط نائل می‌گردد.

متن اجازه اجتهاد ، به خط صاحب ضوابط، بر روی برگ اول شرح مذکور نوشته شده و در کتابخانه شاهچراغ علیه‌السّلام شیراز نگهداری می‌شود.

ایشان قبل از هجرت به کربلا و اقامت در جوار مرقد اباعبدالله علیه‌السّلام ، در نجف اشرف از محضر صاحب جواهر بهره برده است. ایشان در تالیفاتش، خصوصا شرح کتاب بیع شرایع الاسلام ، بارها از صاحب جواهر با عنوان «استاذنا» نام برده است.

متاسفانه اطلاعی از دوران تحصیلات مقدماتی ایشان در دست نیست، به خصوص از کیفیت تحصیل و اساتید ایشان در رشته ریاضیات و نجوم ، در حالیکه ایشان، استاد این علوم بوده و در شیراز آنها را تدریس می‌کرده‌اند.

میر وی را سردودمان خاندان کجوری شیرازی بر می شمرد (میر، 2/884). حسینی فسایی یکی از شاگردان او بوده که در فارسنامه در شرح محله ی درب شاهزاده این عالم را از اعیان و اجله ی علمای این محله نام می برد (رکن زاده، 4/582).

حضور ایشان در شیراز موجب رونق علمی در این شهر شده و تعداد زیادی از اهل علم و دانش، در جلسه درس ایشان حاضر می‌شدند. ایشان علاوه بر فقه و اصول ، به تدریس ریاضیات و هیئت نیز اشتغال داشته است.

در زیر نام تعدادی از شاگردان ایشان که هر یک از بزرگان شیراز می‌باشند، همراه با مختصری از زندگی ایشان، آمده است:

۱- میرزا ابوطالب نواب ، فرزند حاج شیخ علی اکبر نواب.

۲- حاج شیخ محمد حسین شیخ الاسلام متولد ۱۲۵۱ ق در شیراز.

۳- میرزا ابوطالب رضوی فرزند حاجی سید میرزا، متولد ۱۲۵۱ ق.

۴- میرزا محمد حسین صالح حسینی ، فرزند حاجی میرزا علی نقی صالح.

۵- سید حسن حسینی فائی، مؤلف کتاب «فارسنامه ناصری».

۶- میرزا ابوالحسن حسنی حسینی دستغیب فرزند میرزا احمد.

علامه کجوری از مصادیق بارز فقیهان و دانشمندان پرکار و پرتلاش بوده که هیچگاه از تالیف، استنساخ ، کتابت و تحریر دست نکشیده است. در حالیکه دارای عائله زیادی بوده و گرفتاری‌های زیادی همچون تنگدستی در طول ایام تحصیل، او را رنج می‌داده، ولی همواره تحصیل، تدریس و تالیف را بر هر کاری مقدم داشته است.

ایشان تالیفات خویش را بیش از دوبار تحریر کرده و در دفعات متعدد، آنها را مطالعه کرده و تصحیحات و تعلیقات جدیدی بر آنها افزوده است.

یکی از کارهای که نشانگر ذوق و سلیقه ایشان نیز می‌باشد، نوشتن نکات مهم زندگی شخصی و مطالب و وقایع تاریخ زمان خویش، بر بالای بعضی از برگ‌های تالیفات و تقریرات بوده که گوشه‌هایی هرچند اندک، از زندگی و وقایع روزگار ایشان را روشن نموده است.

از آثار وی می توان به: حاشیه بر کتاب قوانین اصول؛ شرح نتایج اصول؛ حاشیه بر کتاب رسایل شیخ مرتضی اصولی دزفولی؛ و هدایه العباد اشاره نمود.

روحش شاد و یادش گرامی باد.



منبع: تذکره مزارات خاک مصلی در شیراز - نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی