پرویز اذکایی

پرویز اذکایی، معروف به سپیتمان، یکی از بزرگ‌ترین پژوهشگران تاریخ، جغرافیا، زبان و فرهنگ همدان بود که در ۱۸ فروردین ۱۳۱۸ در خانواده‌ای فرهنگی در همدان به دنیا آمد. او با تحصیلاتی عمیق و گسترده، از مدرسه آلیانس کلیمیان و دبیرستان پهلوی همدان آغاز کرد و سپس به دانشگاه تهران و دانشگاه منچستر انگلستان رفت. پرویز اذکایی با بیش از ۵۰۰ عنوان اثر، از جمله ۴۰ کتاب و ۷۰ رساله علمی، به عنوان یک چهره برجسته در حوزه‌های تاریخ و فلسفه شناخته می‌شود.

زندگی او سرشار از تلاش و کوشش برای ارتقاء دانش و فرهنگ ایرانی بود. او نه تنها به تدریس در مدارس همدان پرداخت، بلکه در حوزه‌های علمیه نیز به تحصیل پرداخت و دروس مذهبی را نزد آخوند ملاعلی معصومی همدانی آموخت. پرویز اذکایی با همکاری در روزنامه‌های مختلف، از جمله «نهیب غرب» و «مبارز همدان»، به ترویج اندیشه‌های فرهنگی و اجتماعی پرداخت و در سال ۱۳۴۱ به عنوان سردبیر مجله «پیک اسلام» فعالیت کرد.

تحصیلات دانشگاهی او در رشته تاریخ در دانشگاه تهران به پایان رسید و او به عنوان کارشناس متون تاریخی در مرکز مردم‌شناسی ایران مشغول به کار شد. او همچنین در کنگره‌های علمی داخلی و خارجی شرکت کرد و نماینده ایران در کنگره‌های جهانی ابوریحان بیرونی و جشنواره جهان اسلام بود. پرویز اذکایی در سال ۱۳۵۴ به دانشگاه منچستر رفت و با رساله‌ای تحت عنوان «جغرافیای تاریخی همدان» دکتری خود را دریافت کرد.

از جمله دستاوردهای برجسته او، تحقیقات عمیق درباره ابوریحان بیرونی است. او کتاب «آثارالباقیه» بیرونی را با تعلیقات گسترده‌ای ترجمه کرد که مقدمه آن مورد توجه دانشمندان بزرگ قرار گرفت. پرویز اذکایی همچنین کتاب «حکیم رازی» را تألیف کرد که به عنوان یک اثر مهم در تاریخ فلسفه ایران شناخته می‌شود.

پرویز اذکایی نه تنها به عنوان یک پژوهشگر، بلکه به عنوان یک انسان فرهیخته و نیکوکار نیز شناخته می‌شود. او در سال ۱۳۹۵ کتابخانه شخصی خود را با بیش از ۱۵ هزار جلد کتاب به کتابخانه عمومی مرکزی همدان وقف کرد. همچنین، در سال ۱۳۹۶ خانه مسکونی خود را به عنوان خانه فرهنگی موقوفه ثبتی نمود تا در آینده به بنیاد فرهنگی تبدیل شود.

پرویز اذکایی در ۲۵ فروردین ۱۴۰۲ به دیار باقی شتافت، اما آثار و اندیشه‌های او همچنان در دل و ذهن مردم و پژوهشگران زنده خواهد ماند. او با تألیفات و تحقیقات خود، نه تنها به غنای فرهنگ و تاریخ ایران کمک کرد، بلکه به عنوان یک الگو برای نسل‌های آینده در عرصه علم و دانش شناخته می‌شود. یاد و خاطره او همیشه در دل‌های ما زنده خواهد ماند و آثارش به عنوان چراغی در مسیر پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران خواهد درخشید.

پرویز اذکایی، با زندگی و کارنامه‌ای پربار، نماد تلاش و کوشش برای حفظ و ترویج فرهنگ ایرانی است. او با آثارش، نه تنها به تاریخ و فرهنگ همدان، بلکه به تاریخ و فرهنگ ایران زمین خدمت کرد و نامش در تاریخ علم و ادب ایران جاودانه خواهد ماند. یادش گرامی و راهش پررهرو باد.