رضا امیدبیگی

دکتر رضا امیدبیگی در سال ۱۳۳۶ در شهر تهران چشم به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در رشته علوم طبیعی به پایان رسانده و در گرایش علوم گیاهی رشته زیست شناسی دانشگاه تهران مشغول به ادامه تحصیل گردید. او در این رشته شاگرد ممتاز شناخته شد و با اخذ بورس تحصیلی به کشور مجارستان سفر کرد. مدرک فوق لیسانس را از دانشگاه علوم باغبانی بوداپست و دکترای خود را از آکادمی علوم مجارستان در رشته تولید و فرآوری گیاهان دارویی اخذ نمود و در سال ۱۳۷۲ به میهن خویش بازگشت. استاد امیدبیگی که تنها دارنده چنین تخصصی در کشور بود، بلافاصله در گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس مشغول به تدریس گردید و پس از گذشت ۹ سال به درجه استاد تمامی نائل آمد.

پیشنهاد استاد مبنی بر لزوم وجود کشت و صنعت گیاهان دارویی در کشور، زمینه ساز تاسیس شرکت دارویی زردبند گردید و با فراهم شدن بستر تحقیقات میدانی در کنار تحقیقات آکادمیک برای ایشان، راه خدمت به میهن بیش از پیش هموار گردید، بگونه ای که با همت و تلاش وی و برای نخستین بار بذور گونه های ارزشمندی از گیاهان دارویی به کشور وارد و پس از کشت و تکثیر در مزارع تحقیقاتی این شرکت، تولید انبوه آنها در ایران عزیزمان میسر گردید.

مجموعه چهار جلدی کتاب تولید و فرآوری گیاهان دارویی، تالیف استاد، پس از وفات ایشان در تابستان ۱۳۸۹ به عنوان کتاب برگزیده فصل و در بهمن ۱۳۹۰ به عنوان کتاب برگزیده سال (در زمینه علوم کاربردی) معرفی و موفق به دریافت تندیس جشنواره و لوح تقدیر از وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی گردید. در این کتاب دیدگاه­های نوین مربوط به تولید، فرآوری، آماده­سازی و مصرف گیاهان دارویی مطرح و بر این موضوع مهم و اساسی تاکید گردیده که گیاهان دارویی مدل های بیولوژیکی و بیوشیمیایی گرانبهایی هستند که باید به عنوان پشتوانه داروهای مصرفی جامعه در بانک طبیعت نگهداری شوند. نویسنده کتاب بر آن بوده است در مجموعه چهار جلدی تولید و فرآوری گیاهان دارویی، راهبردی عمیق و سیستمی را در خصوص نحوه استفاده دارویی از گیاهان ارائه دهد و بر این اصل مهم تاکید دارد که آنچه در کشت و تولید گیاهان دارویی، به خصوص گونه­های نادر آن­ها، باید مدنظر قرار گیرد، حفظ منابع ژنی تولید دارو در طبیعت و به بیان دیگر تنوع زیستی است.

عشق به تحصیل در وجود ایشان موجب گردید تا پس از چندین سال تدریس و تحقیق در کشور، بار دیگر در سال ۱۳۸۲ به کشور ایتالیا سفر نماید. وی در مدت کوتاهی موفق به اخذ درجه فوق دکترا در رشته علوم و تولید گیاهان دارویی از دانشگاه باری ایتالیا شد و جهت ادامه خدمت به میهن بازگشت.

ایشان در طول این سالیان از راهنمایی های اساتید گرانقدری چون مرحوم دکتر سید محمد فخر طباطبائی (مدرس دانشگاه تهران)، مرحوم پرفسور هرنوک (استاد دانشگاه بوداپست) و پروفسور برنات (رئیس دپارتمان تولید گیاهان دارویی دانشگاه بوداپست) بهره مند گردید.

مدت ۴ سال معاونت پژوهشی و ۲ سال ریاست گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس و همچنین مدت ۵ سال مشاور وزارت جهاد کشاورزی در زمینه تولید و فرآوری گیاهان دارویی، عضویت در کمیسیون ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی، عضویت در گروه واژه گزینی تخصصی علوم کشاورزی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و نیز عضویت در هیئت تحریریه تعدادی از مجلات معتبر داخلی و خارجی از جمله مسئولیت های ایشان بوده است.

اگرچه تالیف چهار جلد کتاب تولید و فرآوری گیاهان دارویی و ارائه مقالات و سخنرانی های متعدد در مجامع علمی داخل و خارج از کشور بخشی از فعالیت های مداوم ایشان بود، لیکن این مهم تفکر خدمت به خلق و طبع پویای او را ارضاء نکرد و ایشان با برقراری ارتباط تنگاتنگ با آحاد مختلف جامعه سعی در چاره اندیشی و حل معضلات و مشکلات آنها داشت.

حاصل این فعالیت ها، ارائه فرمولاسیون های مختلف از گیاهان دارویی و داروهای گیاهی در زمینه ارتقاء سلامت جامعه و نیز ارائه فرمولاسیون های داروهای گیاهی مورد استفاده در صنعت دام و طیور گردید. این تلاش مجدانه در نهایت اخذ مدال ویژه سازمان خوار و بار جهانی و همچنین عنوان پژوهشگر برتر در بیست و دومین جشنواره بین المللی خوارزمی در سال ۱۳۸۷ را برای وی به ارمغان آورد.

استاد رضا امیدبیگی در شامگاه شنبه ۲۹ خرداد سال ۱۳۸۹ پس از یک روز پر کار و در پایان جلسه مصاحبه دانشجویان دکترای خود، زمانی که از دانشکده حرکت و به دانشگاه تربیت مدرس رسید، دچار ایست قلبی شده و دار فانی را وداع گفت.

دکتر رضا امیدبیگی استاد برجسته و پیشکسوت گیاهان دارویی و پدر صنعت نوین تولید و فرآوری گیاهان دارویی ایران، مردی که یک عمر تلاش کرد و خدمات ارزنده ای به صنعت داروسازی کشور ارائه نمود و در راه ارتقاء علمی، پژوهشی و اعتلای کشورش از هیچ کوششی فروگذار نکرد، از میان دوستدارانش رفت اما آثار و مقالات، کتاب ها و داروهای ارائه شده توسط ایشان، راه نیک او را تداوم بخشیده است. جسم ایشان در کنار دیگر تلاشگران عرصه علم در قطعه شماره ۲۵۵ بهشت زهرا که به قطعه نام آوران و افتخار آفرینان مشهور می باشد، آرام گرفت و جاودانه شد و ما اینک آن تفکر و کلام همیشگی او را به یاد داریم که همواره زمزمه می کرد:

.

“انسان باید به گونه ای زندگی کند که قیمتی شود نه آنکه به هر قیمتی زندگی کند.”

نویسنده: سرکار خانم صدیقه تنها (همسر ایشان)