میرزا محمد نصیر الحسینی (فرصت الدوله شیرازی )

میرزامحمد نصیر الحسینی متخلص به فرصت و ملقب به فرصت الدوله و مشهور و معروف به
میرزاآقا و میرزای فرصت (متولد 1271هـ.ق. و متوفی به 1339هـ.ق.) فرزند جعفر متخلص به بهجت فرزند کاظم متخلص به شرفا
فرزند میرزانصیرالدین حکیم باشی جهرمی می باشد. وی از دانشمندان و شعرا و مؤلفین حکمی مشرب معاصر می باشد (رکن زاده،
1340: 4/94) که علاوه بر علوم فقه و اصول و کلام و فلسفه، منطق و به علم حدیث نیز روی آورد. وی از دوازده سالگی در جرگه
ی شاگردان خاص شیخ مفید داور درآمد (میر، 1368: 2/1082). فرصت الدوله شاعر، نقاش، موسیقی دان و ادیبی بزرگ بود که در
بنیان فرهنگ نوین در ایران نقش مهمی داشت، فرصت به اروپا نیز مسافرت کرد و از کسانی بود که برای مشروطیت فعالیت زیاد
داشت. فرصت الدوله نه فقط زبان انگلیسی را فرا گرفت بلکه از یک دانشمند آلمانی خط میخی را هم آموخت و در حقیقت اولین
ایرانی است که خط میخی را می دانست.این دانشمند که کم و بیش به تحقیق روی
آورده بود دارای تصنیفاتی است که اسامی آن ها به شرح زیر است:کتاب دریای
کبیر؛ شطرنجیه؛ اشکال المیزان در منطق؛ بحور الالحان در موسیقی و رابطه ی این علم با عروض؛ مثنوی هجرنامه؛ دیوان اشعار؛
آثار عجم.نمونه شعر: ما رند و خراباتی و دیوانه و
مستیم پوشیده چه گوییم،
همینیم که هستیم زان باده که در روز ازل قسمت ما شد پیداست که تا شام ابد سرخوش و
مستیم دوشینه شکستیم به یک توبه دوصد جام امروز به یک جام دوصد توبه
شکستیم یکباره ز هر سلسله پیوند بریدیم دل تا که به زنجیر سر زلف تو بستیم نگذشته ز سر پا به ره عشق نهادیم برخاسته از جان به غم یار
نشستیم در نقطهٔ وحدت سر تسلیم نهادیم و از دایرهٔ کثرت موهوم برستیم فرصت الدوله به گفته ی میر
مجرد زیست و در تمام عمر تأهل اختیار نکرد (میر، 1368: 1083) و سرانجام در اوان 69 سالگی بر اثر بیماری ممتدی که عارض
کلیه و معده ی وی شده بود بدون عقبه در سحرگاه روز شنبه 10/صفر/1337هـ.ق. برابر با 1/آبان/1299هـ.ش. در خانه ی شخصی خود
در شیراز درگذشت (مقدمه ی علی دهباشی بر آثارالعجم، 1362: 13) و در جوار تربت حافظ مدفون شد (مهراز، 1348: 373).
روحش شاد و یادش گرامی باد.
منبع: تذکره مزارات خاک مصلی در شیراز