کامبیز آتابای

کامبیز آتابای، نامی بزرگ و جاودانه در تاریخ ورزش و مدیریت ایران، شخصیتی بود که زندگی‌اش سرشار از تلاش، نبوغ سازمانی، وفاداری به مسئولیت و عشق عمیق به میهن بود. او در سال ۱۳۱۸ در خانواده‌ای اصیل، ریشه‌دار و فرهنگ‌دوست متولد شد و از همان سال‌های آغازین زندگی، نشانه‌های توان مدیریتی، نظم فکری و روحیۀ بلند در وجودش آشکار بود. آتابای در محیطی پرورش یافت که سیاست، فرهنگ و ادب ایرانی در آن جایگاهی ویژه داشت و همین ویژگی، او را به فردی با شخصیت متین، رفتار محترمانه و منش مدیریتی مثال‌زدنی تبدیل کرد.

تحصیل در آکادمی سلطنتی سندهرست بریتانیا و گذراندن دوره‌های تخصصی در ایالات متحده، افق نگاه او را فراتر از مرزهای ایران گشود و از او مدیری ساخت که نظم نظامی، دانایی بین‌المللی و اخلاق حرفه‌ای را یک‌جا در خود داشت. بازگشت او به ایران آغاز مسیری بود که نه‌تنها بر ساختار مدیریتی ورزش کشور اثر گذاشت، بلکه حتی جایگاه تشریفات و سازمان‌های مهم دربار پهلوی را نیز متحول کرد. آتابای در سمت‌هایی چون مدیرکل فنی و خدمات عمومی، رئیس کل خدمات اجتماعی و رئیس تشریفات شاهنشاهی، نمونه‌ای از یک مدیر منظم، دقیق و اخلاق‌مدار بود و اعتماد نهاد سلطنت به او، نشانی از کاردانی و صداقت او داشت.

اما آنچه نام کامبیز آتابای را در حافظۀ تاریخی ایرانیان جاودانه کرد، نقش بی‌بدیل او در شکل‌گیری فوتبال مدرن ایران بود. او زمانی ریاست فدراسیون فوتبال را برعهده گرفت که این ورزش نیازمند سازمان‌دهی، نوسازی و ورود به عصر حرفه‌ای بود. آتابای با نگاهی نو و جسارت مدیریتی کم‌نظیر، ساختار فوتبال ایران را از حالت پراکنده، آماتور و محلی بیرون کشید و بنیان طرح‌هایی را گذاشت که هنوز پس از دهه‌ها از آن یاد می‌شود.

راه‌اندازی «جام تخت‌جمشید» – نخستین لیگ سراسری منظم و حرفه‌ای ایران – یکی از بزرگ‌ترین یادگارهای اوست. این اقدام، انقلاب بزرگی در فوتبال کشور بود؛ اقدامی که نه‌تنها نظم و شفافیت به باشگاه‌ها آورد، بلکه استعدادهای ناب ایرانی را به سطح ملی و بعدها جهانی معرفی کرد. آتابای با دقتی کم‌نظیر، معیارهایی برای حضور تیم‌ها وضع کرد که باعث ارتقای استانداردهای ورزش در سراسر کشور شد؛ از الزام باشگاه‌ها به داشتن زمین تمرین گرفته تا ساختار سازمانی و حرفه‌ای‌سازی مدیران.

در دوران مدیریت او، تیم ملی ایران به افتخاراتی رسید که هنوز هم بخشی از باشکوه‌ترین فصل‌های فوتبال کشورند. صعود به جام جهانی ۱۹۷۸ – نخستین حضور تاریخ فوتبال ایران در این رقابت‌ها – تحت مدیریت باثبات و برنامه‌ریزی دقیق آتابای رقم خورد. همچنین گسترش همکاری‌های بین‌المللی، میزبانی مسابقات معتبر جوانان، کشف استعدادهای بزرگ، و ورود مربیان تراز جهانی مانند فرانک اوفارل، همگی نتیجه نگاه توسعه‌محور او بود.

آتابای تنها در مدیریت موفق نبود؛ او مدیری با اخلاق، فروتن، اهل گفتگو و همیشه اهل احترام بود. بسیاری از ورزشکاران، مدیران و کارکنانی که با او کار کرده‌اند، از شخصیت انسانی، ادب و قابلیت‌های برجسته‌اش با احترام یاد می‌کنند. حتی پس از مهاجرت از ایران در سال‌های پس از انقلاب، او هرگز از پیگیری امور فرهنگی، ورزشی و اجتماعی دست نکشید و تا واپسین روزهای زندگی، فعال، روشن‌فکر و آگاه باقی ماند.

کامبیز آتابای در ۱۲ آبان ۱۴۰۴ چشم از جهان فروبست؛ اما نام او همچنان با عنوان «پدیدآورندۀ فوتبال نوین ایران» و «مرد نظم، تغییر و آینده‌نگری» زنده است. میراث او نه‌تنها در تاریخ ورزش کشور نقش بسته، بلکه در قلب کسانی نیز باقی است که تلاش، صداقت و وطن‌دوستی را ارج می‌نهند. روحش شاد و یادش همواره گرامی.